به نقل از «شبستان»

آغاز محرم با آیین «علم بندان» در خراسان جنوبی

تاریخ انتشار: ۲۸ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۵۹۱۲۵

در واپسین ساعات آخرین روز ماه ذی‌الحجه، پیرغلامان بیرجندی به همراه جمعی از دلدادگان اباعبدالله الحسین(ع) با آماده کردن علم ها و برگزاری آیین «علم بندان» خود را برای ورود به محرم و عزاداری سرور و سالار شهیدان آماده می کنند.

خبرگزاری شبستان- خراسان جنوبی:فاطمه رحیم‌زاده- در اقصی نقاط کشور مراسم عزاداری ماه محرم با مراسم و آیین های خاص هر منطقه شروع می شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

خراسان جنوبی هم در غروب ماه ذی الحجه و با برگزاری آیین علم‌بندان، خود را برای عزاداری سالار شهیدان آماده می کند. به اذعان پیرغلامان آیین علم بندان خراسان جنوبی بیش از  ۱۰۰ سال قدمت دارد.

 

عَلم یکی از مهم‌ترین علائم در اجرای مراسم سوگواری محرم است. عَلم ها به طور معمول بانی دارند که این مسئولیت به طور موروثی از آبا و اجدادشان به فرد منتقل می شود. مردم برای عَلم‌ها احترام زیادی قائلند و با دیدن عَلم ها به دور آن گرد آمده و با گره زدن پارچه های اطراف آن از خداوند حاجت می طلبند. در برخی مناطق بانیان، عَلم‌ها را با کمک اقوام و وابستگان در خانه‌هایشان آماده می کنند و در برخی مناطق مانند خراسان جنوبی هم این مراسم را در مسجد انجام می دهند و روز قبل از مراسم اقدام به شست و شوی پارچه های علم می کنند.

 

در روز آخر ماه ذی الحجه برای اجرای مراسم علم بندان، سادات و بزرگان مقابل مسجد گردهم می آیند و بر تیری چوبی به ارتفاع سه تا پنج متر پارچه‌های سیاه و سبز آویخته و بر فراز آن قبه‌ای گنبدی شکل یا سرپنجه‌ای از جنس برنج می‌گذارند که نقش این پنج انگشت در بالای علم نشانه انگشتان بریده حضرت ابوالفضل العباس (ع) است، آنان نمادی می سازند از عَلم کربلا و سپس کسانی که قدرت مناسب و اندام ورزیده‌ای دارند علم را در دست گرفته و به عزاداری و نوحه‌ خوانی می‌پردازند.

 

عصر آخرین روز ذی الحجه است به سمت هیأت محبان زهرا می رویم هر چه نزدیک تر می شویم ازدحام جمعیت بیشتر و بیشتر  توجه ما را به خود جلب می کند سیل جمعیت به سمت هیأت محبان زهرا (س) سرازیر است وارد حسینیه می شویم جایی برای نشستن نیست و عده زیادی از ساعت ها قبلِ مراسم عَلم بندان خود را به هیأت محبان زهرا(س) رسانده اند. هر کسی خود را به نحوی مشغول کرده است پیر غلامی مشغول دود کردن سپند است و دیگری با دستگاه مخصوص مشغول پاشیدن گلاب به سمت جمعیت می باشد.

 

مشکی پوش شدن درب و دیوار از یک سو و لباس های مشکی که بر تن کودکان محفل اعم از دختر و پسر است از سوی دیگر توجه ها را به خود جلب می کند. دخترکانی که برای اولین بار با ذوق و شوق وافر چادر بر سر کرده و در مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) شرکت کرده اند.

 

 

کم کم هیأت های مهمان عَلم به دست وارد می شوند و فضا را با ذکر صلوات معطر و معنوی می کنند. یکی از پیرغلامان همراه عَلم ها وارد شده و چاوشی می خواند و دیگری عَلم ها را می چرخاند و صلوات می فرستد. کمی آنطرف تر هم عده ای بر سر و سینه می کوبند هر کسی حاجت دارد. یکی از خدا تذکره کربلا طلب می کند و دیگری فریاد یا حسین و یا ابوالفضل سر می دهد.

 

زن و مرد همه و همه در حال و هوای خود سیر می کنند و همه افراد به نحوی خود را مشغول کرده اند. یکی دست هایش را به آسمان بلند کرده و از خداوند طلب آمرزش دارد و دیگری از خداوند فرزند صالح می خواهد. کمی آنطرف تر هم صدای ناله و ضجه ای می آید و زمزمه هایش برای عاقبت بخیری جوانان، ظهور امام زمان (عج)، و گرفتن تذکره کربلا به گوش می رسد.

 

ناگهان شعر معروف «هر که دارد هوس کرببلا بسم الله» در هیات طنین انداز می شود. با این صدا همهمه ای فضا را در بر می گیرد گویی یک به یک مهمانان با معبود خود مشغول راز و نیازند. فضا بسیار معنوی شده است. پس از کمی مداحی، نوبت آماده کردن عَلم ها می شود تعدادی از بانوان روسری و شال های نذری خود را به پیر غلامان می رسانند تا برای گرفتن حاجت بر روی عَلم ها ببندند.

 

فریاد هیهات من الذله به هوا برمی خیزد و همگی بپا خاسته و بر سینه می کوبند. با همخوانی اشک بر دیدگان زن و مرد، خرد و کلان جاری شده است تا جایی که زبان از توصیف این فضای معنوی قاصر است. در روز عَلم بندان بو و عطر حرم امام حسین(ع) استشمام می شود. سادات در مرکز ایستاده و مشغول بستن پارچه ها بر روی عَلم ها هستند و با زمزمه های سلام بر حسین، علم می بندند، «من اولین کربلا می خواهم، خیمه عشق بر پاست، مراقب باشید، سیدی زیر علم هاست مراقب باشید، دم در حضرت زهراست مراقب باشید و... » مشغول آماده کردن عَلم ها هستند.

 

 

عَلم ها با کمک دستان سادات علمدار جلسه و در کنار دود کردن سپند و گلاب و... آماده می شود. هنگام بستن علم برخی نوحه خوانی می‌کنند و گروهی دور علم سینه می زنند سادات بالای علم ها سیب می بندند و پس از اتمام کار، تعدادی از عَلم ها خارج می شود و تعدادی هم در دستان پیرغلامان به حرکت درآمده و فضای جلسه را معنوی تر می کند.

 

آب و گلاب آغشته با عَلم ها به نیت تیمن و تبرک بین شرکت کنندگان و مهمانان توزیع می شود بعد از مدتی همه آقایان گرد هم آمده و دایره ای را تشکیل می دهند به نحوی که دست چپ خود را روی کمربند فرد مجاور خود قرار می دهند و پای چپ را ثابت نگه داشته و پای راست را به حرکت در می آورند و با گفتن «حسن، حسین» و «حیدر، علی» به گرد عَلم ها می چرخند.

 

پس از انجام این مراسم تعدادی از جوانان گرد هم آمده و بر سر و سینه می کوبند و عزاداری می کنند.

 

 

برپاشدن علم عزاداری امام حسین در روستاهای اطراف بیرجند

در روستای چنشت بیرجند در هنگام مرگ افراد، علم می بندند و به خانه عزادار می‌برند و تا علم را بر در خانه نصب نکنند، میت را از خانه بیرون نمی‌برند. بستن عَلم در محرم در این روستا توسط دو نفر و صاحب عَلم انجام می‌شود که به آن ها آخوند می گویند و این شغل به طور موروثی به پسر بزرگ تر می‌رسد.

 

در روستای خلیلان به علم بندان «عقد علم» می گویند و برای بستن علم، مردم روستاهای نزدیک خود را به آن روستا می‌رسانند عقد علم در میدان ده و کنار چشمه انجام می شود و در هنگام بستن علم توسط بزرگان روستای خلیلان و روستاهای اطراف، ملای ده متنی را می خواند که عقد علم نام دارد.

 

مردم این روستاها در حین خواندن، وقتی به عبارتی مانند «کلیم الله را، خلیل الله را و رسول الله را» می‌رسند مردم همه با هم می گویند: «یعنی الله را»

 

در روستای مهموئی نیز علم را بزرگ روستا که سید هم هست می بندد و اگر فصل سیب تازه یا انار باشد، سیب و یا اناری را به علم می بندد و اگر فصل آنها نباشد پارچه ای را به جای سیب و یا انار در داخل یکی از دستمال‌های علم گره می‌زنند.

 

مراسم علم‌بندان یا عقد علم در بیرجند و برخی مناطق دیگر استان در غروب آخرین روز ماه ذی‌الحجه انجام می‌شود که نشانه شروع مراسم ماه محرم است. در برخی روستاها این مراسم در روزهای پنجم، ششم و هفتم محرم آغاز می‌شود و علت آن را ورود اهل بیت علیهم السلام به کربلا ذکر می‌کنند.

 

گفتنی است مراسم و آیین زیبای علم‌بندان خراسان جنوبی به شماره ۶۲۷ در ۲۲ آذرماه ۱۳۹۱ در فهرست آثار معنوی (ناملموس) به ثبت رسیده است تا به گوش نسل‌های آینده برسد و نگذارند این مراسم به فراموشی سپرده شود.

 

 

پایان پیام/706

منبع: شبستان

کلیدواژه: خراسان جنوبی ماه ذی الحجه علم بندان پارچه ها مراسم ع عقد علم ع لم ها بستن ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۵۹۱۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رونق رشته مینی‌گلف در خراسان جنوبی

رئیس هیئت گلف خراسان جنوبی با اشاره به اینکه رشته مینی‌گلف در سال‌های اخیر در خراسان جنوبی رونق گرفته و شاهد رشد و پیشرفت چشمگیری در این رشته ورزشی بوده‌ایم. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، رضا محمودی‌زاوه با اعلام این خبر در جمع خبرنگاران اظهار داشت: مسابقات مینی‌گلف قهرمانی کشور با حضور 170 مینی گلف‌باز زن و مرد از 24 استان کشور از تاریخ 4 تا 7 اردیبهشت 1403 در شهر اصفهان برگزار شد. 

وی با اشاره به اینکه این رقابت‌ها در رده سنی بالای 18 سال برگزار شده بود افزود: مینی گلفرهای سراسر کشور به مدت 4 روز در سایت مینی گلف هجده میدان ادونچر ملک شهر اصفهان و مطابق با قوانین فدراسیون جهانی مینی گلف با یکدیگر به رقابت پرداختند. 

رئیس هیئت‌گلف خراسان جنوبی تصریح کرد: کادر فنی و اجرایی برگزاری این مسابقات 30 نفر از متخصص‌ترین و باتجربه‌ترین اعضای انجمن مینی گلف جمهوری اسلامی ایران بودند و فدراسیون گلف نیز بر حسن اجرای فنی این رقابت‌ها نظارت داشت. 

ابوالحسنی رتبه اول رقابت‌های گلف در بخش انفرادی

محمودی‌ اظهار داشت: در پایان این رقابت‌ها، در بخش انفرادی آقایان محمدامین ابوالحسنی از خراسان جنوبی موفق به کسب رتبه اول و در بخش تیمی، تیم‌های آقایان و بانوان خراسان جنوبی به مقام سوم دست یافتند. 

وی یادآور شد: تیم خراسان جنوبی در این مسابقات متشکل از خانم‌ها حمیده محمدی، فاطمه کارگر، تکتم بهروش و سارا کیوانمهر و در بخش آقایان حامد برزگانی، جواد خیرآبادی، محمدامین ابوالحسنی و محسن تقوی در این رقابت‌ها حضور داشتند. 

 رونق رشته مینی گلف استان در سال‌های اخیر 

رئیس هیئت گلف خراسان جنوبی با اشاره به اینکه رشته مینی گلف در سال‌های اخیر در خراسان جنوبی رونق گرفته و شاهد رشد و پیشرفت چشمگیری در این رشته ورزشی بوده‌ایم، خاطرنشان کرد: برگزاری مسابقات مختلفی از جمله لیگ مینی گلف، جام رمضان و مسابقات مناسبتی، برگزاری دوره‌های آموزشی، اعزام تیم‌ها به مسابقات مختلف در موفقیت ورزشکاران استان نقش بسزایی داشته است. 

وی یادآور شد بدون شک، کسب این جایگاه در مسابقات کشوری، انگیزه‌ای مضاعف برای اهالی این استان خواهد بود تا با جدیت بیشتری به این رشته ورزشی جذاب بپردازند و شاهد افتخارآفرینی‌های بیشتر در آینده باشیم.

انتهای پیام/257/